Nevroloji xəstələrin diaqnostikasında KT müayinəsinin tətbiqi
Kompüter tomoqrafiyası (KT) – rəqəmsal rekonstruksiyadan istifadə edərək bir görüntü əldə etmək üçün rentgen Daha fazlasını oku
“Nevrologiyaya aid kliniki-situasion məsələlər” kitabı
Oxucuların diqqətinə çatdırılan bu kitab, mənim sinir xəstəliklərinə həsr olunmuş dördüncü kitabımdır. Bundan əvvəl çap etdirdiyim “Azərbaycanda geniş yayılmış sinir xəstəlikləri” (2019), “Sinir xəstələrinin müayinəsi metodları” (2020) və “Geniş yayılmış sinir xəstəlikləri” (2022) kitablarımda mən sinir xəstəliklərinin tədqiqat metodlarını ətraflı təsvir etmiş, həmçinin nevropatoloqların Daha fazlasını oku
“Sinir xəstələrinin müayinəsi metodları” kitabı haqqında
Oxucuların diqqətinə çatdırılan bu kitabda, sinir xəstələrinin müayinə metodları haqqında söhbət açılır.
“Sinir xəstələrinin müayinəsi metodları” kitabı (12655 N-li müəlliflik şəhadətnaməsi), ümumilikdə 2 böyük hissəyə ayrılr. Birinci hissədə mərkəzi və periferik sinir sistemi haqqında ətraflı söhbət açılır. Daha fazlasını oku
“Azərbaycanda geniş yayılmış sinir xəstəlikləri” kitabı haqqında
Oxucuların diqqətinə çatdırılan bu kitabda, adından göründüyü kimi, dünyada mövcud оlan çоxsaylı sinir xəstəlikləri arasında məhz Azərbaycan ərazisində daha çox yayılmış nevroloji xəstəliklər haqqında söhbət açılır. Bu xəstəliklər hər il respublikamızda minlərlə insanı zədələyərək, оnların uzunmüddətli, bəzi hallarda isə həmişəlik оlaraq cəmiyyətdən təcrid оlunmasına Daha fazlasını oku
Eritromelalgiya
Eritromelalgiya (Mitçell sindromu, Pospelovun dərinin ağrılı məhdud ödemi, akromelalgiya, Lannuanın ətrafların vazomotor iflici) kliniki əlamətləri əllərin və ayaqların kiçik arteriyalarının paroksizmal genişlənməsi səbəbindən baş verən vegetativ sinir sisteminin nadir xəstəliklərindəndir. Daha fazlasını oku
Bayılma haqqında geniş məlumat
Bayılma (“sinkope”, zəiflətmək, üzmək, məhv etmək mənasını verən qədim yunan sözü syncopto-dan götürülmüşdür) – beyin qan dövranının müvəqqəti zəifləməsi nəticəsində huşun qısamüddətli itirilməsi tutmasıdır. Daha fazlasını oku
Başgicəllənmə haqqında geniş məlumat
Başgicəllənmə dedikdə, adətən xəstədə meydana çıxan özünün və ya ətrafdakı əşyaların fırlanması hissiyyatı nəzərdə tutulur. Bu cür hissiyyat daha çox vestibulyar strukturların zədələnməsi zamanı baş verir ki, bununla əlaqədar olaraq onu çox vaxt vestibulyar başgicəllənmə adlandırırlar. Daha fazlasını oku
Baş ağrısı haqqında geniş məlumat
Baş ağrısı – yalnız nevroloji deyil, həm də ümumi tibbi təcrübədə xəstələrin ən çox bildirdikləri şikayətlərdən biridir. O, ciddi bir xəstəliyin siqnalı, ya da emosional gərginliyi və ya yorğunluğu müşayiət edən bir simptom ola bilər. Daha fazlasını oku
Spinal və nevral amiotrofiyalar
Spinal amiotrofiyalar (XBT-10 üzrə kodu G12) – uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü xəstəliklərinin ən ağır şəkildə keçən qruplarından biridir. Spinal amiotrofiyaların 3 forması ayırd edilir: Verdniq-Hoffmann forması (I tip), aralıq forma (II tip) və Kügelberq-Velander forması (III tip).
Bu xəstəlik, onu ilk dəfə təsvir etmiş iki alimin adını daşıyır. XIX əsrin sonlarında Verdniq və Hoffmann tərəfindən xəstəliyin morfoloji mahiyyəti sübut edilmişdir. Onlar xəstəliyin yeganə formasının olduğunu güman edirdilər. Lakin XX əsrdə Kügelberq və Velander, Verdniq-Hoffmann spinal amiotrofiyası ilə eyni genetik səbəbi olan spinal Daha fazlasını oku
Proqressiv əzələ distrofiyaları
Sinir və ya sinir-əzələ sisteminin irsi xəstəliklərinin bu qrupu əzələ zəifliyi və atrofiyanın tədricən artması ilə xarakterizə olunur. Daha fazlasını oku
Hentinqton xoreyası
Hentinqton xoreyası (XBT-10 üzrə kodları G10, F02.2) – mərkəzi sinir sisteminin proqressivləşən irsi xəstəliyidir. Tibbi ədəbiyyatda Hentinqton xəstəliyi, degenerativ xoreya, irsi xoreya, proqressivləşən xroniki xoreya, xoreik demensiya adı ilə rast gəlinir. Bütün bunların hamısı eyni xəstəlikdir. Spontan məcburi hərəkətlər, zehni və ruhi pozuntularla
Nevroloji xəstələrin müayinəsində törədilmiş potensiallar (TP) metodunun tətbiqi
(TP) Törədilmiş potensial – sinir sisteminin qıcığa qarşı verdiyi elektrik reaksiyasıdır. Kliniki təcrübədə TP əldə etmək üçün reseptorların və periferik sinirlərin stimulyasiyasından istifadə olunur. Daha fazlasını oku
Hepatolentikulyar degenerasiya (Vilson-Konovalov xəstəliyi)
Hepatolentikulyar degenerasiya (Vilson-Konovalov xəstəliyi, hepatosellüllyar distrofiya) – autosom-resessiv tiplə ötürülən, əsasən gənc yaşlarında təzahür edən və orqanizmdə həddindən artıq miqdarda mis yığılması ilə xarakterizə olunan nadir irsi xəstəlikdir. Daha fazlasını oku
Elektroneyromioqrafiya (ENMQ)
Elektroneyromioqrafiya (ENMQ) – periferik sinir sisteminin, skelet əzələlərinin və onurğa beyninin işinin hərtərəfli öyrənilməsi üçün nəzərdə tutulmuş müasir, yüksək effektiv bir müayinə metodudur. Daha fazlasını oku
Elektromioqrafiya (EMQ)
Elektromioqrafiya (EMQ) – əzələlərin bioelektrik fəaliyyətini qiymətləndirməyə imkan verən diaqnostik metod olub, onun əsasında zədələnmiş əzələni innervasiya edən sinirin funksional vəziyyəti haqqında nəticə çıxarmaq olar. Daha fazlasını oku
Yan amiotrofik skleroz
Yan amiotrofik skleroz (YAS, Şarko xəstəliyi, hərəki motoneyronun xəstəliyi, Lu Geriq xəstəliyi, proqressivləşən əzələ atrofiyası) – seçilmiş olaraq hərəki neyronun zədələnməsi ilə xarakterizə olunan mərkəzi sinir sisteminin ölümcül xəstəliyidir. Daha fazlasını oku
Alzheymer xəstəliyi
Alzheymer xəstəliyi (XBT-10 üzrə kodları G30, F00) – qocalıqönü yaşda meydana gələn psixi xəstəliklərdən biri olub, əsasında baş beynin strukturlarının durmadan inkişaf edən atrofiyası prosesləri dayanır. Alzheymer xəstəliyi, əsas etibarilə 60-65 yaşdan sonra inkişaf edən və idrak qabiliyyətinin tamamilə itirilməsinə səbəb olan qocalıq ağıl zəifliyinin proqressivləşən bir formasıdır. Daha fazlasını oku
Reoensefaloqrafiya (REQ)
Reoensefaloqrafiya (REQ) – qeyri-invaziv bir funksional diaqnostika metodudur. Metodu adı, qədim yunan mənşəli ῥέος — “axın” + ἐγκέφαλος — “baş beyni” + γράφω — “yazıram, təsvir edirəm” sözlərindən təşkil olunmuşdur. Daha fazlasını oku
Tunel sindromları
Tunel sindromları adı altında (sinоnimləri: kompression-işemik nevropatiyaları, tunel neyropatiyası, tələ sindromu) sinirlərin dar anatomik nahiyələrdə (anatomik tunellərdə) sıxılması nəticəsində meydana çıxan klinik təzahürlər kompleksi (hissi, hərəki və trofik pozuntular) nəzərdə tutulur. Daha fazlasını oku
Hiperhidroz – tər ifrazının həddən artıq güclənməsi
Tibbi təcrübədə hiperhidroz (yunan dilindən tərcümədə “hiper” – həddindən artıq, artan, “hidros” – tər mənalarını verir) dedikdə, fiziki amillərdən: hərəki fəallığın artması, istilənmə, ətraf mühitin yüksək temperaturu və s. asılı olmayaraq baş verən qarışıq tərləmə başa düşülür. Daha fazlasını oku
Nevroloji xəstələrin diaqnostikasında Doppler ultrasəs müayinəsinin tətbiqi
USDQ (ultrasəs doppleroqrafiya) – xüsusi bir instrumental, qeyri-invaziv müayinə üsuluna aid olub, nevropatoloqlar tərəfindən geniş istifadə olunur. Bu metod, səthi yerləşən əsas arteriyalarda və venalarda qan axını göstəricilərinin real vaxt rejimində qiymətləndirilməsinə imkan verir. Daha fazlasını oku
Reyno sindromu və xəstəliyi
Reyno xəstəliyi – məhdud sahələrdə (ətrafların distal hissələrində, burnun ucunda, sırğalıqda) orqanizmin qan dövranının kəskin pozulması ilə xarakterizə olunan angiotrofonevrozlar qrupundan olan bir xəstəlikdir. Daha fazlasını oku
Narahat ayaqlar sindromu
Narahat ayaqlar sindromu (NAS), sinir sisteminin patoloji bir vəziyyəti olub, bu zaman xəstədə, əsasən aşağı ətraflarında xoşagəlməz hissiyyat və onları fasiləsiz surətdə hərəkət etdirmək kimi qarşısıalınmaz bir istək meydana çıxır. Daha fazlasını oku
Kəllə-beyin travmaları
Kəllə-beyin travmalarına – KBT – (XBT-10 üzrə kodu: S06) kəllənin və kəllədaxili formasiyaların (beyin maddəsinin, qişalarının, qan damarlarının) müvəqqəti və ya daimi nevroloji və psixoloji pozuntularla təzahür edən travmatik (mexaniki) zədələnmələri aid edilir. Daha fazlasını oku
Nevroloji xəstələrin diaqnostikasında pozitron emission tomoqrafiya (PET) müayinəsinin tətbiqi
Pozitron emission tomoqrafiya (digər adı – 2 fotonlu emission tomoqrafiya) – insanın və ya heyvanların daxili orqanlarının radionuklid tomoqrafiyası müayinə metodudur. Metod, pozitronların elektronlarla annihilyasiyası zamanı yaranan γ-kvant cütlərinin qeydiyyatına əsaslanır. Pozitronlar, müayinədən əvvəl xəstənin orqanizmə yeridilən radiofarmakoloji preparatın tərkibinə daxil olan radionuklidin pozitron β parçalanması zamanı meydana çıxır. Daha fazlasını oku
Miasteniya
Miasteniya qravis – əzələlərin patoloji yorğunluğu və zəifliyi ilə xarakterizə olunan, böhranlarla keçən və proqressivləşməyə meylli xroniki xəstəlikdir.
Miasteniya ilk dəfə 1672-ci ildə Tomas Uillis tərəfindən təsvir edilmişdir. Hal-hazırda miasteniya gravis xəstəliyi dünyada hər 100 min əhali sayına 5-10 xəstə təşkil edir. XBT–10 üzrə kodu G 70.0-dir. Miasteniya gravis daha çox 20 – 40 yaş arasında başlanır. Qadınlar kişilərdən daha tez-tez xəstələnir (2: 1). Daha fazlasını oku
Spinal insult – onurğa beyni qan dövranının pozulmaları
Onurğa beyni qan dövranının pozulması (XTB-10 üzrə kodu G95.1) – o qədər də geniş yayılmadığna baxmayaraq, insan üçün olduqca təhlükəli və ağır bir xəstəlikdir. Onurğa beyni qan dövranının pozulmaları – onurğa beynini təchiz edən qan damarlarının patologiyaları və ya ekstravazal kompressiyası nəticəsində yaranan kəskin və xroniki qan dövranı xəstəlikləridir. Daha fazlasını oku
Yuxu pozulmaları
Yuxusuzluq – bu və ya digər səbəblərdən insan beyninin orqanizmin istirahət etməsi üçün lazım olan vaxt müddəti qədər yata bilməməsidir. Bütün insanlar fərqli olduğundan, hər kəsin tələb etdiyi yuxunun miqdarı da fərqlidir. Yuxusuzluq sizin nə qədər tez yuxuya getməyiniz və neçə saat yatmağınızla deyil, yatdığınız yuxunun keyfiyyəti və yuxudan oyandıqdan sonra özünüzü nə dərəcədə gümrah hiss etməyinizlə xarakterizə olunur. Daha fazlasını oku
Sinir tikləri (əsəb mənşəli əzələ səyrimələri)
Əsəb mənşəli əzələ səyrimələri (sinir tikləri) əzələlərin cəld və qeyri-iradi baş verən monoton (normal hərəkətləri xatırladan) yığılmasıdır. Tik sözü fransız dilindən tərcümədə “səyrimə” mənasını verir. Daha fazlasını oku
Exoensefaloqrafiya (ExoEQ)
Exoensefaloqrafiya (ExoEQ) – ultrasəs neyrofizioloji diaqnostik metodu olub, baş beynində patoloji dəyişikliklərin mövcudluğunu qiymətləndirməyə və diferensiasiya etməyə imkan verir. Bu müayinə üsulunun adı, yunan mənşəli “echo” (əks-səda), “encephalon” (baş beyni) və “grapho” (yazmaq, təsvir) sözlərindən kötürülmüdür Daha fazlasını oku
Dağınıq skleroz
Dağınıq skleroz sinir sisteminin xroniki proqressivləşən xəstəliklərindəndir, daha çox gənc yaşlı insanları zədələyir. Dağınıq skleroz sinir sisteminin xroniki demiyelinləşdirici xəstəliyidir. Xəstəlik autoimmun-iltihabi inkişaf mexanizminə malikdir və onun yaranma səbəbləri hələ axıradək öyrənilməmişdir. Xəstəlik kifayət qədər yayılmış bir nozoloji formadır və son illərdə onun daha da artmağa meylli olması müşahidə edilməkdədir. Daha fazlasını oku
Mielit
Mielit – onurğa beyininin bütün iltihabi proseslərinin ümumi adı olub, onun həm boz, həm də ağ maddəsini əhatə edə bilər. Xəstəliyin XBT-10 üzrə kodu G04-G05-dir. Mielit termini ilə onurğa beyninin istənilən iltihabi prosesini adlandırırlar. İltihabın formasından və yayılma dərəcəsindən asılı olaraq, simptomların şiddəti əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilər və bu xəstəlik indiyədək sinir sisteminin ağır xəstəliklərindən hesab olunur. Daha fazlasını oku
Beyin qan dövranının keçici pozulmaları
Beyin qan dövranının keçici pozulmaları (BQDKP) baş beynin qısamüddətli tranzitor işemiyası olub, ocaqlı və ümumi beyin simptomları ilə müşayiət olunması, əlamətlərin başlamasından sonra 24 saat ərzində tamamilə yox olması ilə xarakterizə olunur. BQDKP-nın növündən və lokalizasiyasından asılı olaraq kliniki təzahürləri müxtəlif olur. Daha fazlasını oku
Araxnoidit
Araxnoidit – beynin hörümçək torunabənzər qişasının autoimmun iltihabi zədələnməsi olub, orada bitişmələrin və sistlərin formalaşmasına gətirib çıxarır. Araxnoiditin XBT-10 üzrə kodu G 03.9-dur.
Araxnoidit termini ilk dəfə 1845-ci ildə A. T. Tarasenkov tərəfindən istifadə edilmişdir. Serebral
Daha fazlasını oku
Ensefalit
Ensefalit – beyin maddəsinin iltihabıdır. “Ensefalit” termini altında baş beynin infeksion, allergik, infeksion-allergik və toksiki zədələnməsi nəzərdə tutulur. Xəstəliyin XBT-10 üzrə kodları A83-A86, B94.1 və G05-dir. Daha fazlasını oku
Meningit
Meningit – onurğa beyni və ya baş beynin qişalarının infeksion iltihabı xəstəliyidir. Daha fazlasını oku
Elektroensefaloqrafiya (EEQ)
Elektroensefaloqrafiya (EEQ) – elektrofiziologiyanın bir bölməsi olub, başın dərisinin səthindən çəkilən baş beynin ümumi elektrik fəaliyyətinin qanunauyğunluqlarını öyrənən və bu cür potensialların yazılması (elektroensefaloqramların formalaşdırılması) müayinə metodudur. Daha fazlasını oku
Epilepsiya
Epilepsiya dərhal müəyyən edilə bilinməyən səbəblərdən irəli gələn, təkrarlanan (iki dəfədən çox), qıcolma tutmaları ilə xarakterizə edilən bir vəziyyətdir. Qədim yunan dilindən tərcümədə epilepsiya sözü “tutulmuş”, “yaxalanmış” mənasını verir. Daha fazlasını oku
Hemorragik insult
Hemorragik insult beynin parenximasına qansızma olub, beyin qan dövranının kəskin pozulması, zədələnmiş Daha fazlasını oku
İşemik insult
İşemik insult beyin qan dövranının pozulması olub, qəflətən yaranan və 24 satdan artıq davam edən ocaqlı Daha fazlasını oku
Fəqərəarası diskin yırtığı
Fəqərəarası diskin quruluşu
Fəqərəarası disk, iki qonşu fəqərə arasında yerləşən yastı formalı qığırdaqdan ibarətdır. Fəqərəarası disk dayaq və Daha fazlasını oku
Onurğanın osteoxondrozu
Osteoxondroz – xroniki xəstəlik olub, onurğada degenerativ dəyişikliklərin inkişafı ilə xarakterizə edilir və Daha fazlasını oku
Onurğa beyninin şişləri
Onurğa beyninin şişləri – onurğa beyni ətrafı məkanda, onun ağ və boz maddəsində, qişalarında lokalizasiya Daha fazlasını oku
Nevroloji xəstələrin diaqnostikası zamanı hansı hallarda KT, hansı hallarda isə MRT müayinəsinin aparılması daha məqsədəuyğun hesab edilir?
KT ilə MRT arasında olan əsas fərq, bu cihazlarda istifadə olunan müxtəlif fiziki hadisələrdədir. Kompüter Daha fazlasını oku
Miqren, Miqrenin müalicəsi
Miqren və ya hemikraniya – irsi meylli nevroloji xəstəlik olub, travmalar, şişlər və ya insult ilə əlaqəli olmayan Daha fazlasını oku
Nevroloji xəstələrin diaqnostikasında rentgen müayinəsinin tətbiqi
Rentgenologiyanın tarixi 1895-ci ildən, Vilhelm Konrad Rentgenin ilk dəfə rentgen şüalarının təsirindən Daha fazlasını oku
Dissirkulyator ensefalopatiya
Ensefalopatiya – baş beynin müxtəlif etiologiyalı xroniki, tədricən proqressivləşən qan dövranının pozulması Daha fazlasını oku
Neyrosirkulyator distoniya
Neyrosirkulyator distoniyia (NSD) – funksional xəstəliklərə aid olub, özünü ürək-damar, respirator və vegetativ Daha fazlasını oku
Üz sinirinin nevriti
Üz sinirinin nevriti və ya Bell iflici – 7 cüt kəllə-beyin sinirlərinin, əksər hallarda onlardan birinin iltihabıdır. Xəstə Daha fazlasını oku
Baş beynin şişləri
Baş beynin şişləri – həm beyin toxumasının, həm də onun damarlarının, qişalarının, sinirlərinin, endokrin Daha fazlasını oku
Nevroloji xəstələrin diaqnostikasında MRT müayinəsinin tətbiqi
Maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT) nüvə maqnit rezonansı hadisəsindən istifadə etməklə, daxili orqan və Daha fazlasını oku
Üçlü sinirin nevralgiyası
Üçlü sinirin nevralgiyası (Trigeminal nevralgiya) – üçlü sinirin (üzün ən böyük hissi sinirinin) xroniki iltihabi xəstəliyi olub, paroksizmal ağrı Daha fazlasını oku
Parkinson xəstəliyi və parkinsonizm sindromu
Parkinson xəstəliyi (XBT-10 üzrə kodu G20) – mərkəzi sinir sisteminin idiopatik, tədricən proqressivləşən Daha fazlasını oku
Polineyropatiya
Polineyropatiya (MKB-10 üzrə kodu: G60-G64) – periferik sinirlərin çoxsaylı zədələnmələri ilə xarakterizə olunan Daha fazlasını oku
Nevroz
Nevrozlar – ali sinir fəaliyyətinin psixogen mənşəli funksional pozuntularıdır. Nevrozların kliniki təzahürləri Daha fazlasını oku