Araxnoidit

Eyl 7 2021

^{Araxnoidit – beynin hörümçək torunabənzər qişasının autoimmun iltihabi zədələnməsi olub, orada bitişmələrin və sistlərin formalaşmasına gətirib çıxarır. Araxnoiditin XBT-10 üzrə kodu G 03.9-dur.}

^{Araxnoidit termini ilk d}^ə^f^ə^{1845-ci ild}^ə^{A. T. Tarasenkov t}^ə^r^ə^find^ə^{n istifad}^ə^{edilmişdir. Serebral}

^araxnoiditin^ə^{traflı t}^ə^{svirini 1897-ci ild}^ə^{alman h}^ə^{kimi G.Beninghaus vermiş v}^ə^{bu x}^ə^st^ə^{liyi “xarici seroz meningit” (meningitis serosa externa) adlandırmışdır.}

^{Prosesin yerl}^ə^şm^ə^sind^ə^{n asılı olaraq, araxnoidit kliniki olaraq likvor-hipertenziv, nevrastenik v}^ə^{ya astenik sindromlarla v}^ə^{ocaqlı simptomlar (k}^ə^ll^ə^{-beyin sinirl}^ə^{rinin z}^ə^d^ə^l^ə^nm^ə^l^ə^{ri, piramidal çatışmazlıqlar, beyincik pozuntuları) ş}^ə^klind^ə^{özünü göst}^ə^{rir. Araxnoidit diaqnozu anamnez, x}^ə^st^ə^{nin nevroloji v}^ə^{psixi statusu, Exo-EQ, EEQ, lümbal punksiya, oftalmoloji v}^ə^{otolarinqoloji müayin}^ə^{, baş beynin MRT v}^ə^{KT, h}^ə^{mçinin KT sisternoqrafiya müayin}^ə^l^ə^ri^ə^{sasında t}^ə^{yin edilir. Araxnoidit iltihab}^ə^leyhin^ə^{, dehidratasion, allergiya}^ə^leyhin^ə^{, anti-epileptik, neyroprotektiv v}^ə^{sorucu preparatlardan ibar}^ə^{t olan d}^ə^{rman terapiyası kompleksi vasit}^ə^sil^ə^müalic^ə^olunur.

^{Hal-hazırda nevrologiyada autoimmun m}^ə^nş^ə^{li olan h}^ə^{qiqi araxnoidit v}^ə^{keçirilmiş k}^ə^ll^ə^{-beyin travmaları v}^ə^{neyroinfeksiyalardan (neyrosifilis, brüsellyoz, botulizm, v}^ə^r^ə^{m v}^ə^{s.) sonra hörümç}^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişada fibroz d}^ə^yişiklikl^ə^{r n}^ə^tic^ə^sind^ə^{yaranan rezidual hallar ayırd edilir. Birinci halda, araxnoidit diffuz xarakter daşıyır v}^ə^proqressivl^ə^ş^ə^{n v}^ə^{ya aralıq gediş}^ə^{malik olur, ikinci halda – daha çox yerli xarakter daşıyır v}^ə^{proqrediyent gedişl}^ə^müşayi^ə^{t olunmur. M}^ə^rk^ə^{zi sinir sisteminin üzvi x}^ə^st^ə^likl^ə^{ri arasında h}^ə^{qiqi araxnoidit 3-5% t}^ə^{şkil edir (Lobzin V.S., 1983).}^Əⁿ^ç^{ox araxnoidit uşaqlar v}^ə^{40 yaşınad}^ə^{k g}^ə^ncl^ə^{r arasında müşahid}^ə^{olunur. Kişil}^ə^{r qadınlara nisb}^ə^t^ə^{n bu x}^ə^st^ə^liy^ə^{2 d}^ə^f^ə^{çox tutulurlar.}

^Etiologiya

^X^ə^st^ə^l^ə^{rin t}^ə^xmin^ə^{n 55-60% -d}^ə^araxnoidit^ə^vv^ə^ll^ə^{r keçirimiş yoluxucu x}^ə^st^ə^likl^ə ^ə^laq^ə^{li olur. Çox zaman bu, virus infeksiyası: qrip, virus meningiti v}^ə^{meninqoensefaliti, suçiç}^ə^{yi, sitomeqalovirus infeksiyası, qızılca v}^ə^{s. olur. El}^ə^c^ə^d^ə^k^ə^ll^ə^nahiy^ə^sind^ə^{xroniki irinli ocaqlar: periodontit, sinusit, tonzillit, otit, mastoidit d}^ə^{buna s}^ə^b^ə^{b ola bil}^ə^{r. 30% hallarda araxnoidit keçirilmiş k}^ə^ll^ə^{-beyin travmalarının, daha çox subaraxnoidal qansızma v}^ə^{ya beyin}^ə^zilm^ə^{sinin n}^ə^tic^ə^sind^ə^{inkişaf edir. Qeyd etm}^ə^{k lazımdır ki, araxnoiditin inkişafetm}^ə^{ehtimalı travmanın ağırlıq d}^ə^r^ə^cind^ə^{n asılı deyil. 10-15% hallarda is}^ə^{araxnoiditin etiologiyasını d}^ə^{qiq mü}^ə^yy^ə^{n etm}^ə^{k olmur.}

^{Araxnoiditin inkişafına s}^ə^b^ə^{b olan amill}^ə^r^ə^{xroniki yorğunluq, müxt}^ə^{lif intoksikasiyalar (o cüml}^ə^d^ə^{n alkoqolizm),}^ə^{lverişsiz iqlim ş}^ə^raitind^ə^{ağır fiziki iş, tez-tez baş ver}^ə^{n k}^ə^{skin respirator x}^ə^st^ə^likl^ə^{r, lokalizasiyasından asılı olmayan t}^ə^{krari z}^ə^d^ə^l^ə^{r misal ola bil}^ə^r.

^Patogenez

^Hörümç^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişa beynin s}^ə^{rt v}^ə^{yumşaq qişaları arasında yerl}^ə^{şir. Bu qişa onların heç biri il}^ə^{bitişik deyil, lakin yumşaq beyin qişasının baş beynin qabarıq s}^ə^thind^ə^{ki beyin qırışlarını örtdüyü yerl}^ə^rd^ə^{ona sıx söyk}^ə^{nmişdir. Yumşaq qişadan f}^ə^{rqli olaraq hörümç}^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişa beyin qırışlarına bitişmir v}^ə^{bu sah}^ə^d^ə^{onun altında serebrospinal maye il}^ə^{dolu subaraxnoidal boşluqlar yaranır. Bu boşluqlar bir-biri il}^ə^v^ə^{IV m}^ə^d^ə^{ciyin boşluğu il}^ə ^ə^laq^ə^{li olur. Subaraxnoidal boşluqlardan hörümç}^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişanın qranulyasiyaları, el}^ə^c^ə^d^ə^{perivaskulyar v}^ə^{perinevral yarıqlar vasit}^ə^sil^ə^k^ə^ll^ə^{boşluğundan serebrospinal mayenin axını h}^ə^{yata keçir.}

^Müxt^ə^{lif etioloji amill}^ə^{rin t}^ə^{siri altında orqanizmd}^ə^{öz hörümç}^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişasına qarşı anticisiml}^ə^{r istehsal olunmağa başlanır ki, bu da onun autoimmun iltihabının – araxnoiditin yaranmasına s}^ə^b^ə^{b olur. Araxnoidit hörümç}^ə^{k torunab}^ə^nz^ə^{r qişanın qalınlaşması v}^ə^r^ə^{nginin bulanması, onda birl}^ə^{dirici toxumanın bitişm}^ə^l^ə^{rinin v}^ə^{sistoz genişl}^ə^nm^ə^l^ə^{rin formalaşması il}^ə^müşayi^ə^{t olunur. Araxnoidit zamanı yaranan bitişm}^ə^l^ə^{r yuxarıda adları ç}^ə^kil^ə^{n serebrospinal mayenin drenajı yollarının obliterasiyasına g}^ə^{tirib çıxarır. Bunun n}^ə^tic^ə^sind^ə^{ümumi beyin simptomlarının baş verm}^ə^sin^ə^s^ə^b^ə^{b olan hidrosefaliya v}^ə^{likvor-hipertenzion böhran inkişaf edir. Araxnoiditi müşayi}^ə^{t ed}^ə^{n ocaqlı simptomatika bitişm}^ə^l^ə^rd^ə^{n altda yerl}^ə^ş^ə^{n beyin strukturlarına qıcıqlandırıcı t}^ə^{sirin olması v}^ə^{onlarıın adheziv proses}^ə^{qoşulması il}^ə ^ə^laq^ə^dardır.

^T^ə^snifat

^{Kliniki praktikada araxnoidit lokalizasiyasına gör}^ə^t^ə^{snif edilir. Serebral v}^ə^{spinal araxnoidit ayırd edilir. Serebral araxnoidit öz növb}^ə^sind^ə^{, konveksital, bazilyar v}^ə^{arxa k}^ə^ll^ə^{çuxurunun araxnoiditl}^ə^rin^ə^{bölünür. Proses diffuz xarakterli olduqda bu cür t}^ə^{snifat h}^ə^miş^ə^{mümkün olmur.}

^{Patogenezin xüsusiyy}^ə^tl^ə^rin^ə^v^ə^{morfoloji d}^ə^yişiklikl^ə^r^ə^gör^ə^{araxnoidit adheziv (yapışqan), adheziv-sistoz v}^ə^{sistoz formalara bölünür.}

^Simptomlar

^{Araxnoiditin kliniki ş}^ə^{kli, s}^ə^b^ə^{bkar amilin t}^ə^sirind^ə^{n bir müdd}^ə^{t sonra ortaya çıxır. Bu müdd}^ə^{t, baş ver}^ə^{n autoimmun prosesl}^ə^rl^ə^ş^ə^rtl^ə^{ndirilir v}^ə^{araxnoiditi tör}^ə^d^ə^{n amild}^ə^{n asılı olaraq müxt}^ə^{lif ola bil}^ə^{r. Bel}^ə^{ki, keçirilmiş gripd}^ə^{n sonra araxnoidit 3-12 aydan sonra, k}^ə^ll^ə^{-beyin travmasından sonra is}^ə^{orta hesabla 1-2 ild}^ə^{n sonra özünü göst}^ə^{rir. Tipik hallarada araxnoidit t}^ə^{drici v}^ə^{az n}^ə^z^ə^r^ə^{çarpan başlanğıcla v}^ə^{asteniyaya v}^ə^{ya nevrasteniyaya xas olan simptomların: yorğunluq, halsızlıq, yuxu pozuntuları,}^ə^s^ə^{bilik, emosional labillik v}^ə^{s. yaranması v}^ə^{artması il}^ə^xarakteriz^ə^{olunur. Bu fonda epileptik tutmaların meydana g}^ə^lm^ə^{si baş ver}^ə^bil^ə^{r. Vaxt keçdikc}^ə^{araxnoiditi müşayi}^ə^{t ed}^ə^{n ümumi beyin v}^ə^{yerli (ocaqlı) simptomlar ortaya çıxmağa başlayır.}

^{Araxnoiditin ümumi beyin simptomları}

^{Serebral simptomatikanın yaranmasına likvorodinamikanın pozulması s}^ə^b^ə^{b olur v}^ə ^ə^ks^ə^{r hallarda likvor-hipertenziv sindrom ş}^ə^klind^ə^t^ə^{zahür edir. 80% hallarda araxnoiditli x}^ə^st^ə^l^ə^{r kifay}^ə^{t q}^ə^d^ə^{r g}^ə^{rgin, yayılmış baş ağrısından şikay}^ə^{t bildirirl}^ə^{r ki, bu da daha çox s}^ə^h^ə^{r vaxtı baş verm}^ə^{si v}^ə^öskür^ə^{k, güc}^ə^nm^ə^v^ə^{fiziki g}^ə^{rginlik zamanı artması il}^ə^xarakteriz^ə^{olunur. K}^ə^ll^ə^{daxili t}^ə^{zyiqin artması il}^ə ^ə^laq^ə^{dar h}^ə^{mçinin göz almalarının h}^ə^r^ə^k^ə^{tinin ağrı hissi il}^ə^müşayi^ə^{t olunması, gözl}^ə^rd^ə^t^ə^{zyiq hissi, ür}^ə^{kbulanma, qusma da müşahid}^ə^{edilir. Araxnoidit tez-tez qulaqlarda küy, eşitm}^ə^{nin z}^ə^ifl^ə^m^ə^{si, sistemsiz başgic}^ə^ll^ə^nm^ə^il^ə^müşayi^ə^{t edilir ki, bu da x}^ə^st^ə^d^ə^eşitm^ə^il^ə ^ə^laq^ə^{dar dig}^ə^{r patologiyaların (koxlear nevrit, xroniki orta otit, adheziv otit, labirintit) inkar edilm}^ə^{sini t}^ə^l^ə^{b edir. H}^ə^dd^ə^{n artıq sensor oyanıqlıq (k}^ə^{skin s}^ə^sl^ə^r^ə^{, s}^ə^s-küy^ə^v^ə^{parlaq işığa dözümsüzlük), vegetativ pozuntular v}^ə^{vegetativ-damar distoniyası üçün xarakterik olan vegetativ böhranların da yaranması mümkündür.}

^{Araxnoidit tez-tez vaxtaşırı meydana g}^ə^l^ə^{n likvorodinamik pozuntuların k}^ə^{skin ağırlaşması il}^ə^müşayi^ə^{t edilir ki, bu da likvorodinamik böhran: q}^ə^fl^ə^t^ə^{n baş ver}^ə^{n v}^ə^ür^ə^{kbulanma, başgic}^ə^ll^ə^nm^ə^v^ə^{qusma il}^ə^birg^ə^{rast g}^ə^lin^ə^{n şidd}^ə^{tli baş ağrısı tutmaları ş}^ə^klind^ə^t^ə^{zahür edir. Bu cür tutmalar ayda 1-2 d}^ə^f^ə^{(nadir böhranlı araxnoidit), ayda 3-4 d}^ə^f^ə^{(orta tezlikli böhranlarla keç}^ə^{n araxnoidit) v}^ə^{ayda 4 d}^ə^f^ə^d^ə^{n çox (tez-tez böhranlarla keç}^ə^{n araxnoidit) baş ver}^ə^bil^ə^{r. Simptomların şidd}^ə^tind^ə^{n asılı olaraq, likorodinamik böhranlar yüngül, orta ağırlıqlı v}^ə^{ağır d}^ə^r^ə^c^ə^l^ə^r^ə^{bölünür. Ağır likorodinamik böhran ümumi z}^ə^{iflik v}^ə^t^ə^{krar qusma il}^ə^müşayi^ə^{t olunur v}^ə^{2 sutkaya q}^ə^d^ə^{r davam ed}^ə^bilir.

^{Araxnoiditin ocaqlı simptomları}

^{Araxnoiditin ocaqlı simptomatikası onun lokalizasiyasından asılı olaraq f}^ə^rql^əⁿ^ə^bil^ə^r.

^{Konveksital araxnoidit}^ə^{ks t}^ə^r^ə^fd^ə^{bir v}^ə^{ya h}^ə^{r iki}^ə^{trafın h}^ə^r^ə^{ki f}^ə^aliyy^ə^{tinin v}^ə^{hissiyyatının cüzi v}^ə^{ya orta d}^ə^r^ə^c^ə^d^ə^{pozulması il}^ə^{ortaya çıxa bil}^ə^{r. Bu lokalizasiyalı araxnoiditl}^ə^{rin 35% -i epileptik tutmalarla müşayi}^ə^{t olunur. Ad}^ə^t^ə^{n epileptik tutmaların polimorfizmi qeyd edilir. Birincili v}^ə^{ikincili generaliz}^ə^{olunmuş tutmalarla yanaşı, sad}^ə^v^ə^mür^ə^kk^ə^{b tutmalar da müşahid}^ə^{olunur. Tutmadan sonra müv}^ə^qq^ə^{ti nevroloji çatışmazlığın yaranması mümkündür.}

^{Bazilyar araxnoidit yayılmış ola bil}^ə^{r v}^ə^ya^ə^sas^ə^{n optiko-xiazmal nahiy}^ə^d^ə^{, ön v}^ə^{ya orta k}^ə^ll^ə^{çuxurunda lokallaşa bil}^ə^{r. Onun klinikası başlıca olaraq beyin}^ə^{sasında yerl}^ə^ş^ə^{n I, III v}^ə^{IV kranial sinir cütl}^ə^{rinin z}^ə^d^ə^l^ə^nm^ə^{si ş}^ə^klind^ə^t^ə^{zahür edir. Piramid çatışmazlıq}^ə^lam^ə^tl^ə^{ri yarana bil}^ə^{r. Ön k}^ə^ll^ə^{çuxurunun araxnoiditi tez-tez diqq}^ə^{t v}^ə^{yaddaşın z}^ə^ifl^ə^m^ə^si,^ə^{qli iş qabiliyy}^ə^{tinin azalması il}^ə^{özünü göst}^ə^{rir. Optiko-xiazmal araxnoidit görm}^ə^{itiliyinin proqressivl}^ə^ş^ə^{n azalması v}^ə^görm^ə^sah^ə^l^ə^{rinin daralması il}^ə^xarakteriz^ə^{olunur. Bu d}^ə^yişiklikl^ə^{r çox vaxt ikit}^ə^r^ə^{fli olur. Optiko-xiazmal araxnoidit bu nahiy}^ə^d^ə^yerl^ə^ş^ə^{n hipofizin z}^ə^d^ə^l^ə^nm^ə^{si il}^ə^müşayi^ə^{t olunarsa, baş beynin bu nahiy}^ə^d^ə^yerl^ə^ş^ə^{n hiss}^ə^l^ə^{rinin şişinin endokrin v}^ə^{metabolik çatışmazlıqlarla t}^ə^{zahür ed}^əⁿ^ə^lam^ə^tl^ə^{rini xatırladan formada meydana çıxa bil}^ə^r.

^{Körpü–beyincik bucağının araxnoiditi bir qayda olaraq eşitm}^ə^{sinirinin z}^ə^d^ə^l^ə^nm^ə^{si ş}^ə^klind^ə^t^ə^{zahür edir. Lakin, üçlü sinirin nevralgiyası il}^ə^{başlanması da mümkündür.}

^{Arxa k}^ə^ll^ə^{çuxurunun araxnoiditi baş beynin bu nahiy}^ə^d^ə^yerl^ə^ş^ə^{n şişl}^ə^{rinin t}^ə^zahürl^ə^{rini xatırladan ağır gediş}^ə^{malikdir. Sonra üz sinirinin m}^ə^rk^ə^{zi nevritinin simptomları yaranır. Böyük sisternanın araxnoiditi zamanı ön plana ağır likvorodinamik böhranlarla birg}^ə^yüks^ə^{k d}^ə^r^ə^c^ə^d^ə^ifad^ə^{olunmuş likvor-hipertenzion sindrom çıxır. Beyincik pozuntuları: koordinasiyanın pozulması, nistaqm v}^ə^{beyincik ataksiyası xarakterikdir. Böyük sisterna nahiy}^ə^sind^ə^{olan araxnoidit okklüzion hidrosefaliyanın inkişafı v}^ə^{sirinqomielitik sistin meydana g}^ə^lm^ə^{si il}^ə^{ağırlaşa bil}^ə^r.

^{Spinal araxnoidit}

^{Prosesin yayılmasına gör}^ə^dissemin^ə^{olunmuş, diffuz v}^ə^m^ə^{hdud növl}^ə^r^ə^{bölünür. Kliniki t}^ə^zahürl^ə^{ri prosesin t}^ə^bi^ə^tind^ə^{n, yayılmasından v}^ə^{lokalizasiyasından asılı olur. K}^ə^{skin ifad}^ə^{olunmayan naqil v}^ə^{seqmentar pozuntularla birg}^ə^{kökcük ağrısı sindromu il}^ə^xarakteriz^ə^{olunur. Ayrı-ayrı}^ə^z^ə^l^ə^l^ə^{rin parezl}^ə^{ri, yüngül d}^ə^r^ə^c^ə^{li m}^ə^rk^ə^{zi parez v}^ə^{ya kortiko-spinal çatışmazlıq}^ə^lam^ə^tl^ə^{ri, seqmentar v}^ə^{ya naqil tipli hissiyyat pozuntuları qeyd edilir. Serebrospinal mayed}^ə^{çox vaxt zülal-hüceyr}^ə^{dissosiasiyası mü}^ə^yy^ə^{n edilir. Uşaqlarda nadir hallarda rast g}^ə^linir.

^Diaqnoz

^H^ə^{qiqi araxnoidit diaqnozunu nevropatoloq yalnız x}^ə^st^ə^{nin h}^ə^rt^ə^r^ə^{fli müayin}^ə^sind^ə^{n sonra; anamnestik m}^ə^{lumatların müqayis}^ə^{si, nevroloji müayin}^ə^{nin n}^ə^tic^ə^l^ə^{ri v}^ə^{instrumental t}^ə^{dqiqatlardan sonra t}^ə^{yin ed}^ə^bil^ə^{r. Anamnezi toplayark}^ə^{n x}^ə^st^ə^{liyin simptomlarının t}^ə^dric^ə^{n inkişafına v}^ə^{onların proqressivl}^ə^ş^ə^{n xarakterin}^ə^{, yaxın vaxtlarda keçirilmiş infeksiyalar v}^ə^{ya k}^ə^ll^ə^{-beyin travmalarının olmasına diqq}^ə^{t yetirilir.}

^{Nevroloji statusun müayin}^ə^{si k}^ə^ll^ə^{-beyin sinirl}^ə^{rinin pozuntularını aşkar etm}^ə^y^ə^{; ocaqlı nevroloji çatışmazlıqları, psixo-emosional v}^ə^{mnestik pozuntuları mü}^ə^yy^ə^nl^ə^şdirm^ə^y^ə^köm^ə^{k edir.}

^{Araxnoiditin diaqnostikasında k}^ə^ll^ə^{nin rentgenoloji müayin}^ə^{si az informativdir. Bu metod yalnız uzun müdd}^ə^{t davam ed}^ə^{n k}^ə^ll^ə^{daxili hipertenziyanın}^ə^lam^ə^tl^ə^{rini: barmaq basıqlarını v}^ə^{türk y}^ə^h^ə^{rinin osteoporozunu aşkar ed}^ə^bil^ə^{r. Hidrosefaliyanın varlığı bar}^ə^d^ə^{Exo-EQ-nin m}^ə^lumatlarına^ə^sas^ə^{n fikir yürütm}^ə^{k olar. Konveksital araxnoiditi olan x}^ə^st^ə^l^ə^rd^ə^{EEQ-nin köm}^ə^{kliyi il}^ə^{ocaqlı qıcıqlanma v}^ə^{epileptik f}^ə^{allıq aşkar edilir.}

^Araxnoidit^ə^şübh^ə^{li x}^ə^st^ə^l^ə^{r mütl}^ə^{q oftalmoloq t}^ə^r^ə^find^ə^{n müayin}^ə^edilm^ə^lidirl^ə^{r. Arxa k}^ə^ll^ə^{çuxurunun araxnoiditi olan x}^ə^st^ə^l^ə^{rin t}^ə^xmin^ə^{n 50%-d}^ə^{oftalmoskopiya zamanı görm}^ə^{siniri diski nahiy}^ə^sind^ə^durğunluq^ə^lam^ə^tl^ə^{ri qeyd edilir. Optiko-xiazmal araxnoidit, perimetriya zamanı görm}^ə^sah^ə^l^ə^{rinin konsentrik v}^ə^{ya bitemporal daralmasının aşkar edilm}^ə^{si v}^ə^m^ə^rk^ə^{zi skotomaların mövcudluğu il}^ə^s^ə^ciyy^ə^l^ə^nir.

^Eşitm^ə^{pozuntusu v}^ə^{qulaqdakı küy, LOR h}^ə^{kiminin konsultasiyasına ehtiyac yaradır. Karlığın növü v}^ə^d^ə^r^ə^c^ə^{si kandar audiometriyasının köm}^ə^{kliyi il}^ə^mü^ə^yy^ə^{n edilir. Eşitm}^ə^{analizatorunun z}^ə^d^ə^l^ə^nm^ə^s^ə^viyy^ə^{sini mü}^ə^yy^ə^{n etm}^ə^{k üçün elektrokoxleoqrafiya, eşitm}^ə^{potensiallarının t}^ə^{dqiqi, akustik impedansemetriya aparılır.}

^{Baş beynin KT v}^ə^{MRT müayin}^ə^l^ə^{ri h}^ə^{cmli prosesl}^ə^{ri (hematoma, şiş, beyin absesi) istisna etm}^ə^y^ə^{, araxnoiditi müşayi}^ə^{t ed}^ə^{n morfoloji d}^ə^yişiklikl^ə^{ri (adheziv prosesl}^ə^{ri, sistl}^ə^{rin olmasını, atrofik d}^ə^yişiklikl^ə^{ri) aşkar etm}^ə^y^ə^{, hidrosefaliyanın xarakterini v}^ə^d^ə^r^ə^c^ə^{sini mü}^ə^yy^ə^nl^ə^şdirm^ə^y^ə^{imkan verir. Subaraxnoidal boşluqların ş}^ə^klind^ə^{ki d}^ə^yişiklikl^ə^{r KT- sisternoqrafiya zamanı aşkar edil}^ə^bil^ə^r.

^{Lümbal punksiya k}^ə^ll^ə^{daxili t}^ə^{zyiqin d}^ə^r^ə^c^ə^{si haqqında d}^ə^{qiq m}^ə^lumat^ə^ld^ə^etm^ə^y^ə^{imkan verir. Aktiv araxnoidit zamanı serebrospinal mayenin t}^ə^{dqiqi, ad}^ə^t^ə^{n zülalın miqdarının (0,6 q / l-}^ə^q^ə^d^ə^{r) v}^ə^hüceyr^ə^l^ə^{rin sayının çoxalmasını, el}^ə^c^ə^d^ə^{neyromediatorların (m}^ə^s^ə^l^ə^{n, serotonin) faizinin artmasını aşkar edir. Bu müayin}^ə^{metodu araxnoiditi dig}^ə^{r beyin x}^ə^st^ə^likl^ə^rind^ə^{n f}^ə^rql^ə^ndirm^ə^y^ə^köm^ə^{k edir.}

^{Diferensial diaqnostika}

^{Araxnoidit diaqnozunu t}^ə^{yin ed}^ə^rk^ə^{n, onu}^ə^sas^ə^{n aşağıda sadalanan x}^ə^st^ə^likl^ə^rd^ə^{n ayırd etm}^ə^{k lazım g}^ə^lir:

^{– Dağınıq skleroz;}

^{– Devik x}^ə^st^ə^liyi;

^{– Leber x}^ə^st^ə^liyi;

^{– Eklampsiya;}

^{– Ensefalit;}

^{– Baş beynin damarlarının anevrizması;}

^{– Retinoblastoma;}

^{– Xiazmanın sarkoidoz infiltrasiyası v}^ə^{ya şiş prosesi (hipоfizin adenoması, türk y}^ə^h^ə^{ri qabarcığının meningeoması v}^ə^{ya kraniofaringeoma) v}^ə^s.

^{Bütün hallarda, araxnoidit diaqnozunun d}^ə^qiql^əş^dirilm^ə^{si kliniki, instrumental v}^ə^{laborator müayin}^ə^l^ə^{rin n}^ə^tic^ə^l^ə^{rinin diqq}^ə^{tli t}^ə^hlilind^ə^{n sonra baş verm}^ə^lidir.

^Müalic^ə

^{Araxnoiditin müalic}^ə^{si ad}^ə^t^ə^{n stasionar ş}^ə^raitind^ə^h^ə^{yata keçirilir. Müalic}^ə^{nin effektivliyi x}^ə^st^ə^{liyin etiologiyasından v}^ə^f^ə^{allıq d}^ə^r^ə^c^ə^sind^ə^{n asılıdır.}

^{Araxnoiditi olan x}^ə^st^ə^l^ə^{rin d}^ə^{rman müalic}^ə^{si sxemin}^ə^{aşağıdakı preparatlar daxildir:}

^{Qlükokortikosteroidl}^ə^r

^{– Prednizolon – sutkalıq doza 30 mq-a q}^ə^d^ə^{rdir. Müalic}^ə^{vi effekt yarandıqdan sonra sutkalıq doza 10 mq-a q}^ə^d^ə^{r endirilir, sonra t}^ə^dric^ə^{n azaldılaraq tam k}^ə^{silir. Müalic}^ə^{kursu 14 gündür;}

^{– Metilprednizolon – Başlanğıc doza sutkada 12-40 mq-dır. Müalic}^ə^{vi effekt yarandıqdan sonra sutkalıq doza 4-12 mq-a endirilir, sonra t}^ə^dric^ə^{n azaldılaraq tam k}^ə^silir.

^{Sorucu vasit}^ə^l^ə^r

^{– Pirogenal – günaşırı}^ə^z^ə^l^ə^y^ə^{25-50 MPD (minimal pirogen doza) yeridilir. Müalic}^ə^{kursu 10-15 inyeksiyadır;}

^{– Lidaza (Hialuronidaza) – h}^ə^{r ampulun möht}^ə^{viyyatını 1 ml 0,5%-li Novokain m}^ə^{hlulunda h}^ə^{ll edib}^ə^z^ə^l^ə^daxilin^ə^vurmalı.

^{Antiepileptik preparatlar}

^{– Karbamazepin (Finlepsin, Teqretol) – 200 mq dozasında, sutkada 3 d}^ə^f^ə^daxil^ə^;

^{– Levetirasetam – 500 mq dozasında, sutkada 2 d}^ə^f^ə^{, 1 tablet daxil}^ə^t^ə^{yin edilir.}

^{Dehidratasion preparatlar}

^K^ə^ll^ə^{daxili t}^ə^{zyiqin artım d}^ə^r^ə^c^ə^sind^ə^{n asılı olaraq:}

^{– Mannitol – 15%-li m}^ə^{hlulunu 5%-li Qlükoza v}^ə^{ya 0,9%-li NaCl m}^ə^{hlulunda h}^ə^{ll edib, 0,5-1,5 q/kq nisb}^ə^tind^ə^{vena daxilin}^ə^;

^{– Asetazolamid (Diakarb) – 250 mq dozasında, 1 tablet daxil}^ə^;

^{– Furosemid (Laziks) – 40 mq dozasında, sutkada 1 tablet daxil}^ə^v^ə^{ya 2 ml 1%-li m}^ə^hlulu^ə^z^ə^l^ə^daxilin^ə^t^ə^{yin edilir.}

^{Neyroprotektorlar v}^ə^metabolitl^ə^r

^{– Pirasetam (Nootropil) – 5 ml 20%-li m}^ə^{hlulu venaya v}^ə^{ya 400 mq dozasında, sutkada 2 d}^ə^f^ə^{, 2 tablet v}^ə^{ya kapsul daxil}^ə^;

^{– Mildronat (Meldonium) – 5 ml m}^ə^{hlulu, sutkada 1 d}^ə^f^ə^{venaya v}^ə^{ya 250 mq dozasında, sutkada 4 d}^ə^f^ə^{1 kapsul daxil}^ə^;

^{– Ginko biloba (Tanakan) – 40 mq dozasında, sukada 3 d}^ə^f^ə^{1 tablet daxil}^ə^;

^{– Serebrolizin – 2 ml}^ə^z^ə^l^ə^daxilin^ə^t^ə^{yin edilir.}

^Allergiya^ə^leyhin^ə^preparatlar

^{– Klemastin (Tavegil) – sutkada 2 d}^ə^f^ə^{, 1 mq-lıq tablet daxil}^ə^;

^{– Loratadin (Klaritin) – 10 mq dozasında, sutkada 1 tablet daxil}^ə^;

^{– Mebhidrolin (Diazolin) – 100 mq dozasında, sutkada 2 d}^ə^f^ə^{, 1 draje daxil}^ə^t^ə^{yin edilir.}

^{Psixotrop pteparatlar}

^{Antidepressantlar, trankvilizatorlar, sedativl}^ə^r.

^{Bioloji aktiv}^ə^lav^ə^l^ə^r

^{Hal-hazırda t}^ə^rkibind^ə^müxt^ə^{lif bioloji aktiv madd}^ə^l^ə^{r olan preparatların geniş seçimi mövcuddur. H}^ə^{min preparatların t}^ə^rkibind^ə^{оlan müxt}^ə^{lif qruplara m}^ə^{nsub bioloji aktiv}^ə^lav^ə^l^ə^{r x}^ə^st^ə^{liyin risk amill}^ə^rin^ə^t^ə^{sir ed}^ə^r^ə^{k, n}^ə^tic^ə^d^ə^{onun profilaktikasında mühüm}^ə^h^ə^miyy^ə^{t k}^ə^{sb etm}^ə^{si s}^ə^b^ə^bind^ə^{n, оnların t}^ə^{tbiqi müalic}^ə^prоsesin^ə^{böyük yardım göst}^ə^{rmiş оlur. X}^ə^st^ə^{liyin etiоlоgiyasını v}^ə^{patоgenezini n}^ə^z^ə^r^ə^{alaraq, оnun müalic}^ə^{si v}^ə^{prоfilaktikasında t}^ə^rkibind^ə^{aşağda sadalanan biоlоji aktiv}^ə^lav^ə^l^ə^{rin оlduğu preparatlara üstünlük verm}^ə^{k tövsiy}^ə^оlunur:

^T^ə^{rkibi vitaminl}^ə^rl^ə^{, ilk növb}^ə^d^ə^{B qrupu vitaminl}^ə^{ri, güclü antiоksidantlar оlan C v}^ə^{E vitaminl}^ə^{ri il}^ə^z^ə^{ngin оlan pоlivitamin preparatları.}
^T^ə^rkibind^ə^{Kordiseps – yüks}^ə^{k effektli immunt}^ə^nziml^ə^{yici vasit}^ə^v^ə^t^ə^{bii antibiotik оlan preparatlar. Antioksidantdır, beynin v}^ə^ür^ə^k^ə^z^ə^l^ə^{sinin oksigen aclığına davamlığını artırır.}
^T^ə^rkibind^ə^{sink mineralı оlan preparatlar. Sink mineralının hesabına h}^ə^{min preparatlar orqanizmd}^ə^200-d^ə^{n çox fermentin aktivl}^ə^şm^ə^sind^ə^{, nuklein turşularının v}^ə^{zülalların sintezind}^ə^{, hüceyr}^ə^l^ə^{rin regenerasiyasında iştirak edir, sinir hüceyr}^ə^l^ə^{rinin ötürücülüyünü artırır.}
^T^ə^rkibind^ə^{Xitozan – qırmızıayaqlı d}^ə^{niz krabının zirehind}^ə^{n hazırlanmış biоlоji aktiv}^ə^lav^ə^l^ə^{r оlan preparatlar. Xitozan orqanizmin şlaklardan v}^ə^z^ə^h^ə^{rli madd}^ə^l^ə^rd^ə^{n t}^ə^mizl^ə^nm^ə^sind^ə^{, qanda xolesterinin miqdarını azaltmaqda, artıq ç}^ə^{kinin azaldılmasında t}^ə^{tbiq edilir.}
^{Spirulina mikroyosunundan hazırlanmış preparatlar – t}^ə^{rkibi orqanizm üçün faydalı vitaminl}^ə^{r, mikro v}^ə^{makroelementl}^ə^{r, amin turşuları, doymamış yağ turşuları v}^ə^{s. madd}^ə^l^ə^rl^ə^z^ə^{ngindir. Piyl}^ə^nm^ə ^ə^leyhin^ə^mübariz^ə^d^ə^{, orqanizmin möhk}^ə^ml^ə^ndirilm^ə^sind^ə^v^ə^z^ə^r^ə^{rli madd}^ə^l^ə^rd^ə^{n t}^ə^mizl^ə^nm^ə^sind^ə^t^ə^{tbiq edilir.}
^T^ə^rkibind^ə^{Kinostemma bitkisi olan preparatlar – t}^ə^rkibind^ə^{olan antioksidantların v}^ə^adaptogenl^ə^{rin hesabına Jenşend}^ə^{n 4-5 d}^ə^f^ə^{güclü hesab olunur.}
^{Antilipid metabolik çaylar – qanda xolesterinin miqdarının aşağı düşm}^ə^sind^ə^{, orqanizmin şlaklardan v}^ə^z^ə^h^ə^{rli madd}^ə^l^ə^rd^ə^{n t}^ə^mizl^ə^nm^ə^sind^ə^{, piy mübadil}^ə^{sini f}^ə^{allaşdırmaqda yaxından iştirak edir. Antioksidant v}^ə^{yuxunu normallaşdırmaq xüsusiyy}^ə^tl^ə^{ri var.}
^{Slimminq (arıqladan) çaylar – t}^ə^rkibind^ə^{orqanizm üçün vacib çоxsaylı madd}^ə^l^ə^{r: vitaminl}^ə^{r, minerallar v}^ə^{s. оlur. Orqanizmi şlaklardan v}^ə^z^ə^h^ə^{rli madd}^ə^l^ə^rd^ə^{n t}^ə^mizl^ə^{yir, h}^ə^{zmi yaxşılaşdırır, ç}^ə^{kini azaltmağa köm}^ə^{k edir, qanda yağların s}^ə^viyy^ə^{sini aşağı salır. B}^ə^d^ə^{ni qüvv}^ə^tl^ə^{ndirir, yorğunluğu aradan qaldırır.}

^{Araxnoiditin müalic}^ə^sind^ə^orqanizmd^ə^{mövcud olan irinli infeksiya ocaqlarının (otit, sinusit v}^ə^{s.) sanasiyası vacib ş}^ə^rtl^ə^rd^ə^ndir.

^C^ə^{rrahi müalic}^ə

^{Ağır optiko-xiazmal araxnoidit v}^ə^{ya arxa k}^ə^ll^ə^{çuxurunun araxnoiditi, görm}^ə^{nin proqressivl}^ə^ş^ə^{n z}^ə^ifl^ə^m^ə^{si v}^ə^{ya okklüzion hidrosefaliya hallarında c}^ə^{rrahi müalic}^ə^{üçün göst}^ə^rişdir.^Ə^m^ə^liyyatın^ə^{sas m}^ə^qs^ə^{di likvor yollarının b}^ə^{rpası, sistl}^ə^{rin çıxarılması v}^ə^{yaxınlıqda yerl}^ə^ş^ə^{n beyin strukturlarının sıxılmasına g}^ə^{tirib çıxaran bitişm}^ə^l^ə^{rin aralanması ola bil}^ə^{r. Araxnoidit zamanı hidrosefaliyanı azaltmaq üçün şuntlayıcı}^ə^m^ə^{liyyatların t}^ə^{tbiq olunması mümkündür. Sistoperitoneal, ventrikuloperitoneal v}^ə^{lümboperitoneal şuntlama}^ə^m^ə^{liyyatlarının m}^ə^qs^ə^{di serebrospinal mayenin alternativ xaric edilm}^ə^{si yollarının yaradılmasıdır.}

^{Proqnoz v}^ə^profilaktika

^{Araxnoidit olduqca t}^ə^hlük^ə^{li bir x}^ə^st^ə^{lik olduğundan, onun heç bir iz qoymadan keçib getm}^ə^{k ehtimalı yoxdur. Ancaq h}^ə^{yati proqnozu olduqca}^ə^{lverişlidir:}^ə^g^ə^{r x}^ə^st^ə^liy^ə^{vaxtında diaqnoz qoyulsa v}^ə^müalic^ə^kifay^ə^{t q}^ə^d^ə^{r adekvat ş}^ə^kild^ə^{başlanarsa, onda h}^ə^{yat üçün dem}^ə^{k olar ki, heç bir t}^ə^hlük^ə^{olmur. Lakin, x}^ə^st^ə^{liyin beyin hidrosefaliyası il}^ə^{ağırlaşmış variantı istisna t}^ə^{şkil edir. T}^əə^{ssüf ki, bu v}^ə^ziyy^ə^td^ə^x^ə^st^ə^{nin həyatını xilas etm}^ə^{k h}^ə^{r zaman mümkün olmur.}

^Ə^ks^ə^{r hallarda, reabilitasiya kursundan sonra araxnoidit keçirmiş ş}^ə^xs^ə^m^ə^{k qabiliyy}^ə^{tini tamamil}^ə^b^ə^{rpa ed}^ə^bilir. Sağlamlıq tam b^ə^{rpa edilm}^ə^dikd^ə^{, ona III qrup}^ə^{lillik d}^ə^r^ə^c^ə^{si t}^ə^{yin oluna bil}^ə^r.

^{Nadir hallarda (t}^ə^qrib^ə^{n 10% hallarda) araxnoiditin ağırlaşmış formasını keçirmiş x}^ə^st^ə^l^ə^rd^ə^{epileptik tutmalar inkişaf ed}^ə^bil^ə^{r. Bu halda h}^ə^{min ş}^ə^{xs h}^ə^{yatının qalan hiss}^ə^{si üçün antikonvulsant preparatlar q}^ə^{bul etm}^ə^{lidir. Bu v}^ə^ziyy^ə^td^ə^{ona II qrup}^ə^{lillik d}^ə^r^ə^c^ə^{si t}^ə^{yin edilir.}

^T^ə^xmin^ə^{n 2% hallarda bu x}^ə^st^ə^{lik görm}^ə^qabiliyy^ə^{tinin azalmasına g}^ə^{tirib çıxarır. B}^ə^z^ə^{n x}^ə^st^ə^tamamil^ə^{kor olur.}^Ə^lb^ə^tt^ə^{ki, bu v}^ə^ziyy^ə^td^ə^h^ə^{min ş}^ə^{xs tamd}^ə^y^ə^rli^ə^m^ə^{k qabiliyy}^ə^{tini itirir v}^ə^{ona I qrup}^ə^{lillik d}^ə^r^ə^c^ə^{si t}^ə^{yin edilir.}

^{Araxnoidit keçirmiş ş}^ə^{xs sonradan mü}^ə^yy^ə^{n ehtiyat t}^ə^dbirl^ə^rin^ə^riay^ə^{t etm}^ə^{lidir. Bel}^ə^insanlar^ə^m^ə^{k ş}^ə^{raiti normal atmosfer t}^ə^zyiqind^əⁿ^ə^h^ə^miyy^ə^{tli d}^ə^r^ə^c^ə^d^ə^f^ə^rql^əⁿ^ə^{n, s}^ə^{s-küylü yerl}^ə^rd^ə^işd^ə^{n imtina etm}^ə^lidirl^ə^{r. Bütün bu amill}^ə^{r x}^ə^st^ə^{liyin yenid}^ə^{n ortaya çıxmasına s}^ə^b^ə^{b ola bil}^ə^r.

^{Keçirilmiş x}^ə^st^ə^likd^ə^{n sonrakı birinci il}^ə^rzind^ə^{bütün növ infeksiyalardan qorunmaq olduqca vacibdir.}^Ə^{ks t}^ə^qdird^ə^{araxnoiditin t}^ə^{krari inkişaf ehtimalı çox yüks}^ə^{kdir. Bu problemi h}^ə^{ll etm}^ə^{k üçün immuniteti möhk}^ə^ml^ə^ndirm^ə^{k lazımdır. Bunu etm}^ə^{k üçün xüsusi müalic}^ə^{kursu t}^ə^{yin ed}^ə^c^ə^{k h}^ə^{kim-immunoloqa müraci}^ə^{t etm}^ə^{k olar.}

^Ə^lb^ə^tt^ə^{ki, araxnoidit sağlamlıq üçün ağır n}^ə^tic^ə^l^ə^r^ə^s^ə^b^ə^{b ola bil}^ə^c^ə^{k ciddi bir x}^ə^st^ə^{likdir. Lakin, müt}^ə^x^ə^ssisl^ə^{rin yardımına vaxtında müraci}^ə^{t edilm}^ə^{si bütün riskl}^ə^{ri minimuma endirm}^ə^y^ə^köm^ə^{k ed}^ə^c^ə^kdir.

Digər məqalələrimizə keçid:

https://nevropatologiya.az/2021/09/07/meningit/

https://nevropatologiya.az/2021/09/07/ensefalit/

https://nevropatologiya.az/2021/08/17/mrt-muayin%c9%99si/

^{“Azərbaycanda geniş yayılmış sinir xəstəlikləri” (Bakı, “Xəzər Universitei” nəşriyyatı, 2019) kitabından (12655 N-li müəlliflik şəhadətnaməsi). Məqalə ilk dəfə 22.08.2018-ci il tarixində medsite.az tibbi internet saytında dərc olunmuşdur.}

^{Müəllif: Fərhad Əhmədov. Həkim – nevropatoloq}

Ferhad Ahmedov 1 Yorumlar

Dr. Fərhad Əhmədov

Dr. Fərhad Əhmədov

Araxnoidit

Araxnoidit termini ilk dəfə 1845-ci ildə A. T. Tarasenkov tərəfindən istifadə edilmişdir. Serebral

araxnoiditin ətraflı təsvirini 1897-ci ildə alman həkimi G.Beninghaus vermiş və bu xəstəliyi “xarici seroz meningit” (meningitis serosa externa) adlandırmışdır.

Etiologiya

Patogenez

Təsnifat

Patogenezin xüsusiyyətlərinə və morfoloji dəyişikliklərə görə araxnoidit adheziv (yapışqan), adheziv-sistoz və sistoz formalara bölünür.

Simptomlar

Araxnoiditin ümumi beyin simptomları

Araxnoiditin ocaqlı simptomları

Araxnoiditin ocaqlı simptomatikası onun lokalizasiyasından asılı olaraq fərqlənə bilər.

Körpü–beyincik bucağının araxnoiditi bir qayda olaraq eşitmə sinirinin zədələnməsi şəklində təzahür edir. Lakin, üçlü sinirin nevralgiyası ilə başlanması da mümkündür.

Spinal araxnoidit

Diaqnoz

Nevroloji statusun müayinəsi kəllə-beyin sinirlərinin pozuntularını aşkar etməyə; ocaqlı nevroloji çatışmazlıqları, psixo-emosional və mnestik pozuntuları müəyyənləşdirməyə kömək edir.

Diferensial diaqnostika

Araxnoidit diaqnozunu təyin edərkən, onu əsasən aşağıda sadalanan xəstəliklərdən ayırd etmək lazım gəlir:

– Dağınıq skleroz;

– Devik xəstəliyi;

– Leber xəstəliyi;

– Eklampsiya;

– Ensefalit;

– Baş beynin damarlarının anevrizması;

– Retinoblastoma;

– Xiazmanın sarkoidoz infiltrasiyası və ya şiş prosesi (hipоfizin adenoması, türk yəhəri qabarcığının meningeoması və ya kraniofaringeoma) və s.

Bütün hallarda, araxnoidit diaqnozunun dəqiqləşdirilməsi kliniki, instrumental və laborator müayinələrin nəticələrinin diqqətli təhlilindən sonra baş verməlidir.

Müalicə

Araxnoiditin müalicəsi adətən stasionar şəraitində həyata keçirilir. Müalicənin effektivliyi xəstəliyin etiologiyasından və fəallıq dərəcəsindən asılıdır.

Araxnoiditi olan xəstələrin dərman müalicəsi sxeminə aşağıdakı preparatlar daxildir:

Qlükokortikosteroidlər

– Prednizolon – sutkalıq doza 30 mq-a qədərdir. Müalicəvi effekt yarandıqdan sonra sutkalıq doza 10 mq-a qədər endirilir, sonra tədricən azaldılaraq tam kəsilir. Müalicə kursu 14 gündür;

– Metilprednizolon – Başlanğıc doza sutkada 12-40 mq-dır. Müalicəvi effekt yarandıqdan sonra sutkalıq doza 4-12 mq-a endirilir, sonra tədricən azaldılaraq tam kəsilir.

Sorucu vasitələr

– Pirogenal – günaşırı əzələyə 25-50 MPD (minimal pirogen doza) yeridilir. Müalicə kursu 10-15 inyeksiyadır;

– Lidaza (Hialuronidaza) – hər ampulun möhtəviyyatını 1 ml 0,5%-li Novokain məhlulunda həll edib əzələ daxilinə vurmalı.

Antiepileptik preparatlar

– Karbamazepin (Finlepsin, Teqretol) – 200 mq dozasında, sutkada 3 dəfə daxilə;

– Levetirasetam – 500 mq dozasında, sutkada 2 dəfə, 1 tablet daxilə təyin edilir.

Dehidratasion preparatlar

Kəllədaxili təzyiqin artım dərəcəsindən asılı olaraq:

– Mannitol – 15%-li məhlulunu 5%-li Qlükoza və ya 0,9%-li NaCl məhlulunda həll edib, 0,5-1,5 q/kq nisbətində vena daxilinə;

– Asetazolamid (Diakarb) – 250 mq dozasında, 1 tablet daxilə;

– Furosemid (Laziks) – 40 mq dozasında, sutkada 1 tablet daxilə və ya 2 ml 1%-li məhlulu əzələ daxilinə təyin edilir.

Neyroprotektorlar və metabolitlər

– Pirasetam (Nootropil) – 5 ml 20%-li məhlulu venaya və ya 400 mq dozasında, sutkada 2 dəfə, 2 tablet və ya kapsul daxilə;

– Mildronat (Meldonium) – 5 ml məhlulu, sutkada 1 dəfə venaya və ya 250 mq dozasında, sutkada 4 dəfə 1 kapsul daxilə;

– Ginko biloba (Tanakan) – 40 mq dozasında, sukada 3 dəfə 1 tablet daxilə;

– Serebrolizin – 2 ml əzələ daxilinə təyin edilir.

Allergiya əleyhinə preparatlar

– Klemastin (Tavegil) – sutkada 2 dəfə, 1 mq-lıq tablet daxilə;

– Loratadin (Klaritin) – 10 mq dozasında, sutkada 1 tablet daxilə;

– Mebhidrolin (Diazolin) – 100 mq dozasında, sutkada 2 dəfə, 1 draje daxilə təyin edilir.

Psixotrop pteparatlar

Antidepressantlar, trankvilizatorlar, sedativlər.

Bioloji aktiv əlavələr

Tərkibi vitaminlərlə, ilk növbədə B qrupu vitaminləri, güclü antiоksidantlar оlan C və E vitaminləri ilə zəngin оlan pоlivitamin preparatları.

Tərkibində Kordiseps – yüksək effektli immuntənzimləyici vasitə və təbii antibiotik оlan preparatlar. Antioksidantdır, beynin və ürək əzələsinin oksigen aclığına davamlığını artırır.

Tərkibində Kinostemma bitkisi olan preparatlar – tərkibində olan antioksidantların və adaptogenlərin hesabına Jenşendən 4-5 dəfə güclü hesab olunur.

Antilipid metabolik çaylar – qanda xolesterinin miqdarının aşağı düşməsində, orqanizmin şlaklardan və zəhərli maddələrdən təmizlənməsində, piy mübadiləsini fəallaşdırmaqda yaxından iştirak edir. Antioksidant və yuxunu normallaşdırmaq xüsusiyyətləri var.

Araxnoiditin müalicəsində orqanizmdə mövcud olan irinli infeksiya ocaqlarının (otit, sinusit və s.) sanasiyası vacib şərtlərdəndir.

Cərrahi müalicə

Proqnoz və profilaktika

Əksər hallarda, reabilitasiya kursundan sonra araxnoidit keçirmiş şəxs əmək qabiliyyətini tamamilə bərpa edə bilir. Sağlamlıq tam bərpa edilmədikdə, ona III qrup əlillik dərəcəsi təyin oluna bilər.

Təxminən 2% hallarda bu xəstəlik görmə qabiliyyətinin azalmasına gətirib çıxarır. Bəzən xəstə tamamilə kor olur. Əlbəttə ki, bu vəziyyətdə həmin şəxs tamdəyərli əmək qabiliyyətini itirir və ona I qrup əlillik dərəcəsi təyin edilir.

Əlbəttə ki, araxnoidit sağlamlıq üçün ağır nəticələrə səbəb ola biləcək ciddi bir xəstəlikdir. Lakin, mütəxəssislərin yardımına vaxtında müraciət edilməsi bütün riskləri minimuma endirməyə kömək edəcəkdir.